Το Χαμαλεύρι είναι ένα μικρό χωριό του Ρεθύμνου, στο νησί της Κρήτης. Απέχει 13,5 χιλιόμετρα από το Ρέθυμνο και είναι κτισμένο σε υψόμετρο 80 μέτρων. Στα γύρω υψώματα έχουν εντοπιστεί ερείπια μινωικού οικισμού και έχει γίνει ανασκαφή μεγάλου κτηριακού συγκροτήματος του οποίου η διαρρύθμιση δίνει την εντύπωση οργανωμένης βιοτεχνίας. Στο βόρειο τμήμα της περιοχής έχει βρεθεί αρχαίο λατομείο και έχει ανασκαφεί λουτρό της ρωμαϊκής εποχής.
- Ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου και του Αγίου Χαραλάμπους κτίστηκε το 1951 και είναι ο κεντρικός του χωριού. Άλλοι ναοί κοντά στο χωριό είναι τα εξωκλήσια Ζωοδόχος Πηγή και Άγιος Γεώργιος.
- Στο χωριό βρίσκεται ένας διώροφος πύργος, χτισμένος από Ενετούς κατά τον 15ο αιώνα. Κατά την περίοδο των κρητικών επαναστάσεων χρησιμοποιήθηκε ως ορμητήριο των Τούρκων. Περιήλθε με την απελευθέρωση της Κρήτης στην οικογένεια των σημερινών ιδιοκτητών, από της αρχές του 1900. Σώζεται μέχρι και σήμερα σε άριστη κατάσταση και έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
Το νησί της Κρήτης, όπως και ολόκληρη η Ελλάδα, βρισκόταν πολλά χρόνια υπό τον Οθωμανικό Ζυγό. Το 1880 ο Αγάς, που διοικούσε την περιοχή του Χαμαλευρίου, ξεκίνησε να πουλάει τμηματικά την περιουσία του. Μετά την επίσημη ενσωμάτωση της Κρήτης στο ελληνικό κράτος το 1913, ο Αγάς έχασε το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του, παρά ένα μικρό κομμάτι. Τελικά, με την ελληνοτουρκική ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923, εγκατέλειψε οριστικά την περιοχή.
Με την πώληση της περιουσίας του αγά το 1880, περιήλθε στην οικογένεια το συγκεκριμένο κομμάτι γης, στο οποίο βρίσκονται τα κτήρια των μύλων. Σήμερα φιλοξενούν τους επισκέπτες του νησιού. Τα κτίσματα βρίσκονται σε εξέχουσα τοποθεσία, καθώς συνορεύουν με τον ενετικό Πύργο του χωριού.
Η περιουσία της οικογένειας, η οποία λειτουργούσε ως ελαιοτριβείο, κάηκε κατά την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, κάτι το οποίο αποδεικνύεται ακόμα και σήμερα από τα στοιχεία του κτίσματος. Η οικογένεια αναστήλωσε πλήρως το κτήριο με το πέρας του πολέμου, το 1960 αναπαλαιώθηκε και αποτέλεσε την οικία της οικογένειας.
